Sporda İlkler

Konu: Sporda İlkler C.tesi Ocak 24, 2009 1:09 pm

Eski çağlarda yapılan spor faaliyetlerinde Eski Yunan Sporunun ve Olimpiyatların büyük yeri vardır. Ama spor ile ilgili ilk modern anlamdaki organize spor müsabakalarının Sümer Uygarlığı sırasında ortaya çıktığı, Hititler ve Eski Mısırlılar yolu ile Eski Yunana geçtiği bilinmektedir.

Bu bizleri Milattan önce 3600-2000 yılları arasına kadar götürmektedir. Sümerlere ait 200 kil tablet, altın ve gümüş eserler, mezar taşları, tapınak mimarisi ve Gılgamış Destanının sistemli incelenmesi sonucunda modern anlamdaki sporun ilk defa Sümerler tarafından ortaya konulduğu saptanmıştır.

Hatta bazı Sümer tabletlerinde, şair dönemin Sümer kralının ne büyük bir uzun mesafe koşucusu olduğunu, şiirsel bir anlatımla aktarır. MÖ 3000 yılının sonunda III.Ur Hanedanlığının kurucusu Ur-Nammunun oğlu Şulginin ne büyük bir koşucu olduğu tabletlerde kendi ağızından anlatılır. Tabletteki dizelerde Şulgi, Nippurdan, Ura yaklaşık 15 çift saatlik mesafeyi (yaklaşık 150 km), yalnızca bir çift saatte aldığını söylemektedir. Tablette şöyle der: “Adım uzak günlere erişsin, ağızdan düşmesin diye, Ünüm ülkenin her yanına yayılsın diye, Bütün ülkelerde övüleyim diye, Ben, koşucu, gücümü topladım, yola koyuldum, Nippurdan, Ura, Yolu bir çift saatlik gibi aşmaya karar verdim, Yorulmak bilmez bir aslan gibi şahlandım,”

Eski Yunanda spor konusundaki en eski yazılı kayıta, Homerinö İlliada isimli eserinin 23. bölümünde rastlanır.Burada Yunan kahramanı Patroclus anısına düzenlenen spor karşılaşmalarında Araba yarışları,Güreş,Boks,Koşu Müsabakaları ve Cirit Atma vardır.Bu beş yarışmadan dördünü yüzyıllar önce Sümerde yapıldığı buluntulara dayanarak söylenebilir.

Yunanistanda spor oyunları Yunan Birliğini sağlayıcı nitelikleriyle ortaya çıkar. Bunlar Olimpia, Pythia,Nemea ve İsthmiadır. Bunların en eskisi olimpiadır. Belge ve bulgulara dayanılarak ve yarışmalarda kazananların ilk defa kaydedildiği oyunlar esas alınarak olimpiyat oyunlarının Milattan Önce 776 yılında Olimpiada yapıldığı tespit edilmiştir.

Sporda ilk biçimsel örgütlenmeler öncelikle Antik olimpiyatlardan üç ay önce başlayıp, olimpiyatlardan beş gün sonra sona eren silah bırakışlarını simgeleyen “Olimpiyat barışı” anlamına gelen Ekechreiria, işlerini yürütmek amacıyla dört yılda bir seçimle oluşan geçici bir yönetsel yapıdır.

Burada Delphi Kahininin önerileri ile Olimpiyat Oyunlarının cereyan ettiği mukaddes ay süresince barışın devam etmesi kararlaştırılmıştır.Bir disk üzerine yazılan anlaşma metninde “Olimpia kutsal bir bölgedir.Buraya silahlı olarak girmeye teşebbüs eden tanrıya karşı günahların en büyüğünü işlemekleö damgalanacaktır.Böyle bir fena davranışın öcünü, gücü yettiği halde almayan da Allahsız sayılacaktır.” yazılıdır.

Bunun ardından eskrim okulu ağırlıklı VIII.Henrynin 1540da kurduğu “Savunma Ustaları Birliği” gelir. Ama federasyonlaşma bazında ilk adım Japonya İmparatoru Yoozeinin 1603 yılında okullararası yarışmaların organizasyonunu sağlamak amacıyla kurdurduğu yüzme federasyonudur.

Ama uluslararası düzeydeki ilk çok ulus ve tek sporlu yönetsel yapı 1875 yılında IYRU(International Yatch Racing Union-Uluslararası Yat Yarış Birliği) adı ile kurulan Uluslararası Yelken Federasyonudur.

İlk çok uluslu ve çok sporlu örgüt ise 1894 yılında kurulan IOC(International Olympic Committe) Uluslararası Olimpiyat Komitesidir

Tüm bu ilklerle birlikte vurgulamak istediğim nokta ilk çok uluslu ve tek sporlu yönetsel yapı olan IYRUnun(Uluslararası Yelken Federasyonu.1875) Cemiyet-i Akvamdan(Milletler Cemiyeti), ilk çok uluslu,çok sporlu örgüt IOCnin (Uluslararası Olimpiyat Komitesi.1894) Birleşmiş Milletlerden yaklaşık yarım yüzyıl yaşlı olmasıdır.